Cuộc đời của quan nhị phẩm Vệ úy Phó lãnh binh Dương Văn Khoa được phản ánh rõ nét qua các sắc lệnh, chiếu chỉ, sắc phong… dưới triều vua Gia Long và Minh Mạng. Ông gia nhập binh ngũ vào năm Bính Dần (1806) dưới triều vua Gia Long. Cuộc đời binh nghiệp của ông gắn bó với các tỉnh khu vực Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ, nhất là tỉnh Bình Thuận.

Năm 1809, sau khi nhập ngũ 3 năm với đức tính siêng năng, luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, Dương Văn Khoa được đề bạt chức vụ đội trưởng một đội binh gồm 10 người. Năm 1833, ông lập công lớn trong việc đánh đuổi và tiêu diệt hải tặc để bảo vệ khu vực biển Bình Thuận, được triều đình sắc phong quan thứ phẩm với nhậm chức Thuận nghĩa Tả kỳ thống lãnh nội kỳ các đội, với nhiệm vụ huấn luyện binh sĩ. Năm 1835, khi thổ dân ở tỉnh Bình Thuận biến loạn, ông cùng với một số tướng lĩnh khác được cử mang quân đi tiểu trừ và dẹp yên quân biến loạn. Ông lập công lớn trong việc bình định thổ dân biến loạn ở phủ nha huyện Hàm Thuận, Tuy Phong và các xứ Ma - Đê, Kha - Lung, La - Ngư, Ma - Ác, Ma - Nhung, Kha - Đôn thuộc tỉnh Bình Thuận. Trong năm này, Dương Văn Khoa được sắc phong quan tam phẩm giữ chức vụ Vệ úy Phó lãnh binh Bình Thuận… Ngày 24/2 âm lịch năm Nhâm Tuất (1862), ông được thăng hàm nhị phẩm.

Hiện nay, mộ phần của Vệ úy Phó lãnh binh Dương Văn Khoa nằm trên một gò đất giữa cánh đồng lúa có diện tích 100m2 thuộc thôn Đông Phước (xã Hòa An, huyện Phú Hòa). Trước đây mộ đắp bằng đất, năm 2012, tộc họ Dương đã tu sửa bằng vật liệu kiên cố. Trên bia mộ có tạc ghi các công lệnh, sắc chỉ, sắc phong đến sự nghiệp của ông. Nhà thờ ông ở thôn Lộc Đông, xã Hòa Thành trên một khuôn viên rộng gần 400m2, xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ XX.

Mộ và Nhà thờ Dương Văn Khoa là di tích mang nhiều giá trị về lịch sử, văn hóa là sợi dây kết nối dòng họ Dương với cộng đồng nhân dân các vùng lân cận và du khách thập phương. Ngày 31/12/2014, UBND tỉnh ra quyết định công nhận Mộ và Nhà thờ Dương Văn Khoa là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

(Theo PYO)