Các đồng chí Vũ Đức Đam, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Phan Xuân Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; Nguyễn Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ KH&CN đồng chủ trì Hội nghị trực tuyến tại điểm cầu Trung ương.

Thực hiện nhiệm vụ được Chính phủ giao tại Nghị định số 115/2005/NĐ-CP ngày 05/9/2005 về quy định cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN công lập, Bộ KH&CN đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương để đưa các quy định của Nghị định vào cuộc sống. Sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị định 115 với tinh thần đổi mới và giao quyền tự chủ mạnh mẽ cho tổ chức KH&CN công lập, nhất là các quyền về thực hiện nhiệm vụ, về tài chính và tài sản, về tổ chức bộ máy và nhân lực, nhiều tổ chức KH&CN đã chuyển đổi thành công, khẳng định được vị thế, thương hiệu của mình trên thị trường, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho cán bộ khoa học. Tuy nhiên, cũng còn không ít tổ chức KH&CN công lập chưa thành công, chậm chuyển đổi do các nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau.

Theo Bộ KH&CN, trong tổng số 642 tổ chức KH&CN công lập thuộc các bộ, ngành và địa phương, có 488 tổ chức đã được phê duyệt Đề án thực hiện cơ chế tự chủ, còn lại 154 tổ chức KH&CN công lập chưa được phê duyệt đề án thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, mặc dù Nghị định 115 sửa đổi quy định hạn cuối cùng các tổ chức phải được phê duyệt đề án là ngày 31/12/2013.

Bộ KH&CN cũng cho biết, hiện nay, 100% tổ chức KH&CN đã được tự chủ trong thực hiện các nhiệm vụ KH&CN; Tổ chức KH&CN được quyền chủ động ký hợp đồng, liên kết, hợp tác với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để thực hiện nhiệm vụ KH&CN và dịch vụ KH&CN; Các tổ chức KH&CN được giao quyền tự chủ hơn trong việc chi lương, chi hoạt động bộ máy và sử dụng các nguồn thu khác từ hợp đồng KH&CN với các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế trong nước và nước ngoài. Nhiều tổ chức KH&CN có doanh thu lớn từ các hợp đồng KH&CN. Một số tổ chức KH&CN có toàn bộ doanh thu năm 2014 từ các hợp đồng nghiên cứu triển khai và dịch vụ KH&CN, như: Viện Dầu khí Việt Nam với 601 tỷ đồng, Viện Máy và dụng cụ công nghiệp là 712 tỷ đồng, Viện Nghiên cứu cơ khí là 680 tỷ đồng... Tuy nhiên, còn rất ít tổ chức KH&CN thực hiện tự chủ về quản lý tổ chức và nhân lực, tự chủ về hợp tác quốc tế do vướng mắc của một số quy định pháp luật có liên quan.

Cũng theo Bộ KH&CN, việc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo Nghị định 115 vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc như thiếu đồng bộ, xung đột của các quy định trong hệ thống văn bản pháp luật hiện hành; thiếu cụ thể trong một số quy định của Nghị định 115; một số bộ, ngành, địa phương chưa nhận thức đúng đắn và đầy đủ quy định của Nghị định 115 và các văn bản hướng dẫn thực hiện, thậm chí chưa nắm rõ đối tượng phải thực hiện Nghị định 115 nên đã áp dụng không đúng đối tượng thực hiện cơ chế này; còn thiếu sự quyết liệt và nghiêm túc trong chỉ đạo các tổ chức KH&CN trực thuộc thực hiện Nghị định 115; chậm ban hành, sửa đổi, bổ sung văn bản hướng dẫn Nghị định.

Bên cạnh đó, nhiều tổ chức KH&CN nhìn chung chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường và doanh nghiệp. Số lượng kết quả nghiên cứu được thương mại hóa còn rất ít, vì vậy các tổ chức này không có nguồn thu hoặc nguồn thu rất hạn chế để có thể thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

Tin, ảnh: Mỹ Luận